مطالعه تطبیقی خیار تعیین در نظام حقوقی افغانستان و ایران با نگاهی به فقه اسلامی
27 قوس 1402
چکیده
خیار تعیین در قانون تعریف نگردیده اما می‌توان گفت: هرگاه موضوع معامله بیشتر از یک شیء و حداکثر سه شیء باشد و مشتری حق انتخاب یکی از اشیاء را داشته باشد، این اختیار، خیار تعیین شناخته می‌شود. مدت خیار تعیین سه روز است و دارنده خیار تعیین می‌باید از میان اشیای که حداکثر سه‌‌تاست یکی را به عنوان موضوع معامله انتخاب نماید. پرسش اساسی این است که آیا خیار تعیین از زمره مواردی است که حق فسخ را به‌طرف مقابل می‌دهد و جایگاه این خیار در نظام حقوقی ایران و افغانستان چیست؟ شناخت جایگاه و بیان منبع و نوعیت چگونگی درج این خیار در قراردادها در نظام حقوقی افغانستان و تبیین جایگاه آن در نظام حقوقی ایران با توجه به اینکه در نظام حقوقی ایران این نهاد صراحتاً مورد پذیرش قرار نگرفته، از اهداف اصلی این پژوهش است. این تحقیق از نوع تحلیل و توصیفی است و روش گردآوری مطالب کتابخانه‌ای و اسنادی است. نتایج یافته از این تحقیق نشان می‌دهد: در کتاب و سنت برای خیار تعیین نصی وجود ندارد و صرفاً از اعمال اجتهادی فقهای حنفی و مالکی می‌باشد. این نهاد شباهت‌های فراوانی با تعهدات تخییری دارد که در حقوق خارجی نهاد شناخته شده‌ای است. هرچند خیار تعیین در نظام حقوقی ایران صراحتاً پیش‌بینی نشده است، اما با استفاده از برخی مواد قانون مدنی ایران، می‌توان خیار تعیین را در قراردادها تحت شرایطی مرقوم نمود؛ به نظر می‌رسد می‌توان خیار تعیین را با توجه به حکم ماده 216 قانون مدنی در قالب ماده 10 که اصل حاکمیت اراده در آن بخوبی به رسمیت شناخته شده است مسامحتاً مورد پذیرش قرار داد.